نشریه دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث
سال چهارم شماره 1 (پیاپی 13، تابستان 1400)

موضوع زیارت مرقد امام حسین (ع) با پای پیاده، یکی از موضوعات پژوهشی اولویت دار در حوزه زیارت است؛ زیرا از طرفی، این شکل خاص زیارت در میان مسلمانان، علاقه مندان بسیار زیادی دارد و از طرفی، کشف استنادات روایی این شیوه زیارتی و شرایط آن، تحقیق و پژوهش بیشتری را میطلبد. در این راستا، مقاله پیش رو پس از جمعآوری روایات این باب بر مبنای کلیدواژه هایی همچون «خطوه» ، «ماشیا» و «من الفرات» ، آنها را در قالب سه گونه روایی ارایه داده است. این نگاشته به فراخور گنجایش خود، ضمن گونه شناسی روایات، به دلالتسنجی روایات و بیان تفاوت های موجود در آنها از حیث محدوده پیاده روی و جمع دلالی، پرداخته است. بررسی احتمال طریقیت داشتن پیاده روی نیز در دستور کار این مقاله قرار داشته است. در پایان، دلالت روایات بر فضیلت زیارت امام حسین (ع) با پای پیاده در تمام طول سفر، مورد قبول نگارنده واقع شده است.

مدیریت منابع انسانی، یکی از شاخه های دانش مدیریت است. در این شاخه، قواعد رفتار مدیر با زیردستان مطرح می شود؛ انسان هایی با روح لطیف که تندی را برنتافته و تشویق، همکاری، تذکر و انعطاف، بیش از تنبیه، تحمیل، عیبجویی و خشونت، رشد آنان را رقم میزند. بر این اساس، مدارا یکی از کلیدهای موفقیت در مدیریت است. مقاله حاضر درصدد است به جایگاه مدارا در مدیریت اسلامی پرداخته و آثار اجتماعی آن را واکاوی کند. برای تبیین دیدگاه اسلام در این موضوع، آیات و روایات، بررسی و با سیره عقلا تطبیق شده است. متن پیش رو توانسته پس از تحلیل نصوص، آن را در ساختاری کاربردی و متناسب با وضعیت روز جامعه ارایه نماید.

سماع موتی یکی از مسائل مبنایی در موضوع شفاعت و استغاثه از اولیاء الهی در دنیا است. برخی از سلفی ها با زیر سوال بردن سماع اموات، زیربنای اموری هم چون شفاعت و استغاثه به اولیاء و صالحان را مورد خدشه قرار داده اند. مخالفان سماع موتی، برای اثبات مدعای خویش به برخی از آیات قرآن کریم استناد کرده اند. البانی اولین کسی است که با تبیین متفاوت آیات 11 و 18 سوره نمل، تقریر جدیدی از عدم سماع اموات ارائه کرده است. این مقاله در صدد است با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با استناد به آیات قرآن کریم به نقد دیدگاه البانی بپردازد. در نتیجهی این پژوهش روشن میشود که با توجه به مفهوم شناسی قرآنی سمع و موت؛ مراد از سمع در آیات لازمهی آن یعنی هدایت پذیری است، و مراد از میت در آیات, کافر میباشد. در نتیجه وجه شبه در تشبیه کافر به میت، سمع به معنای مطلق شنیدن نیست؛ بلکه مراد لازمهی آن یعنی هدایت پذیری است.

صحیفه سجادیه کتابی کامل است که علاوهبر مسایل معنوی، به زندگی مادی افراد نیز اهمیت داده است. در این کتاب شریف گزاره های بسیاری در موضوع پیشرفت مادی و موانع آن منعکس شده است. آنچه مقاله حاضر به آن پرداخته ، « موانع پیشرفت مادی از نگاه صحیفه سجادیه است. تاکنون تحقیقی در اینباره انجام نگرفته در حالی که نتایج این پژوهش نشانگر عمق نگاه و توجه اهل بیت (ع) به زندگی مادی افراد است. وجود موانع مادی و فراوانی آنها در معیشت مردم، همزمان با سعی انسان بر گسترش و ارتقاء زندگی، پرداختن به این موضوع را ضروری میکند. برطرف شدن این موانع میتواند موجب توسعه زندگی مادی انسان شده و بشریت را از فقر نجات دهد. با توجه به گزاره های موجود در این کتاب شریف، دوازده محور مرتبط با موانع پیشرفت مادی ارایه شده است.

میراث علمی گذشتگان در طول سالیان متمادی و بر اثر نسخه برداری های متعدد از آسیبهای متنی مصون نبوده است. یکی از پژوهش های متن محور جهت رفع آسیب های متنی و دستیابی به متون اصلی، مقابله نسخه های چاپ شده است. برخی از نسخه های چاپ شده به دفعات مورد تحقیق پژوهشگران قرار گرفته اند و مقابله این نسخ به معرفی چاپ های ارزنده از حیث تحقیق کمک میکند. سید ابن طاووس از دانشمندان پرتلاشی است که در حوزه دعا تالیفات ارزشمندی به جای گذاشته و این آثار همواره مورد توجه عالمان و مردم بوده است. کتاب جمال الاسبوع با موضوع اعمال، نمازها و دعاهای ویژه ایام هفته یکی از نگاشته های سید ابن طاووس است. نگاشته حاضر برای نخستین بار دو نسخه مشهور از این کتاب را با روش مقابله بررسی کرده و آسیب های متنی آن را دسته بندی میکند.

استمرار حیات نبی مکرم (ص) استمرار حیات نبی مکرم برقراری ارتباط با آن حضرت بعد از وفاتش، حقیقتی پذیرفته شده نزد غالب ملل اسلام، غیر از سلفی ها است. سلفی ها با نپذیرفتن امکان ارتباط متقابل، «توسل» و «شفاع خواهی» دینداران از پیامبر را بعد از وفاتش، پوچ و بدعت میانگارند. اهم مستندات مدافعان این پندار ناصواب، علاوه بر انگاره نفی حیات و آگاهی پس از وفات، عبارتند از: 1. مانع بودن « «برزخ» ؛ 2. روایات ناظر به انقطاع عمل بعد از مرگ. نگارنده در این مقاله ضمن نقد این دو پندار، اهم ادله و شواهد وحیانی امکان ارتباط با نبی مکرم پس از مرگ را بررسی کرده است که عبارتند از: 1. استمرار جایگاه نظارتی نبی مکرم نسبت به اعمال امت، بعد از وفات 2. سخن گفتن پیامبر با هلاک شدگان در جنگ بدر؛ 3 وجوب سلام دادن به پیامبر به صیغه خطاب در تشهد